Ο Σκύλαξ ο Καρυανδρεύς ήταν εξερευνητής που έζησε τον 6ο π.Χ αιώνα, ο οποίος με εντολή του Δαρείου Α΄ εξερεύνησε τις ασιατικές ακτές πέρα από τον Ινδό ποταμό. Ας δούμε τι γράφει για τον περίπλου του στις ελληνικές ακτές της Μακεδονίας.
MAKEΔONIA: Από δε Πηνετού ποταμού Μακεδόνες εισίν έθνος και κόλπος Θερμαίος. Πρώτη πόλις Μακεδονίας Ηράκλειον, Δίον, Πύδνα πόλις Ελληνίς. Μεθώνη πόλις Ελληνίς και Αλιάκμων ποταμός, Αλωρός πόλις και ποταμός Λυδίας, Πέλλα πόλις και βασίλειον εν αυτή και ανάπλους εις αυτήν ανά τον Λυδίαν. Άξιος ποταμός, Εχέδωρος ποταμός, Θέρμη πόλις. Αίνεια Ελληνίς, Παλλήνη άκρα μακρά εις το πέλαγος ανατείνουσα, και πόλεις αίδε εν τη Παλλήνη Εληνίδες. Ποτίδαια εν τω μέσω το ισθμόν εμφράττουσα, Μένδη, Άφυτις, Θραμβηΐς, Σκιώνη, Κανάστραιον της παλλήνης ιερόν ακρωτήριον.
Έξω Δε του ισθμού πόλεις αίδε. Όλυνθος Ελληνίς, Μηκύβερνα Ελληνίς, Σερμυλία Ελληνίς και κόλπος Σερμυλικός, Τορώνη πόλις Ελληνίς και λιμήν, Δίον Ελληνίς, Θυσσός Ελληνίς, Κλεωναί Εληνίς. Άθως όρος, Ακρόθωοι Ελληνίς, Χαραδρούς Ελληνίς, Ολόφυξος Ελληνίς, Άκανθος Ελληνίς, Άλαπτα Ελληνίς, Αρέθουσα Εληνίς, Βολβή λίμνη, Απολλωνία Ελληνίς. Εισί και άλλαι αν μεσογεία πολλαί. Εισί Δε και άλλαι Μακεδονίας εν μεσογεία πολλαί. Έστι δε κολπώδης. Παράπλους Δε περί τους κόλπους δύο ημερών. Μετά Δε Μακεδονίαν Στρυμών ποταμός' ούτος ορίζει Μακεδονίαν και Θράκην.
Απόδοση κειμένου
MAKEΔONIA: Από τον Πηνειό ποταμό αρχίζει το Μακεδονικό έθνος. και ο Θερμαϊκός κόλπος. Πρώτη πόλη της Μακεδονίας (είναι το) Ηράκλειο, το Δίον, η Πύδνα πόλη Ελληνική. Η Μεθώνη πόλη Ελληνική, και ο Αλιάκμονας ποταμός, η πόλη Αλωρός και ο ποταμός Λουδίας, η Πέλλα πόλη με βασίλειο και πλέοντας αντιθέτως από το ρεύμα, πηγαίνει κανείς στον Λουδία. Ο Άξιος ποταμός, ο Εχέδωρος (Γαλλικός) ποταμός και η πόλη Θέρμη. Η Ελληνική Αίνεια, το μακρύ ακρωτήριο της Παλλήνης που στο πέλαγος ανατείνει, και πόλεις στην Παλλήνη Ελληνικές. Η Ποτίδαια στο μέσον του ισθμού παρεμβάλλει η Μένδη, η Άφυτις, η Θραμβηΐς, η Σκιώνη, και το Κανάστραιον ιερό ακρωτήριο της Παλλήνης.
Έξω από τον ισθμό υπάρχουν οι εξής πόλεις: η Ελληνική Όλυνθος, η Ελληνική Μηκύβερνα, η Ελληνική Σερμυλία με τον Σερμυλικό κόλπο, η Ελληνική Τορώνη και το λιμάνι της, το Ελληνικό Δίον, η Ελληνική Θυσσός, οι Ελληνικές Κλεωνές. Το Ελληνικό βουνό Άθως με τους Ακρόθωους, η Ελληνική Χαραδρούς, η Ελληνική Ολόφυξος, η Ελληνική Άκανθος, η Ελληνική Άλαπτα, η Ελληνική Αρέθουσα, η Ελληνική λίμνη Βολβή, η Ελληνική Απολλωνία. Υπάρχουν κι άλλες πολλές Μακεδονικές πόλεις στο ηπειρωτικό έδαφος, αλλά και κοντά στους κόλπους. Επίσης με πλοίο, σε απόσταση δύο ημερών από τους κόλπους (υπάρχουν πόλεις). Μετά από την Μακεδονία ο ποταμός Στρυμώνας ορίζει τα όρια ανάμεσα σε Μακεδονία και Θράκη.
Σκύλαξ, ναύτης καὶ γεωγράφος, Καρυανδεὺς ἦν τὸ γένος. ἤκμασε περὶ τὸ ἔτος 515 πρὸ τῆς Χριστοῦ γενετῆς.
Ἡρόδοτος· Τῆς δὲ Ἀσίης τὰ πολλὰ ὑπὸ Δαρείου ἐξευρέθη, ὃς βουλόμενος Ἰνδὸν ποταμόν, ὃς κροκοδείλους δεύτερος οὗτος ποταμῶν πάντων παρέχεται, τοῦτον τὸν ποταμὸν εἰδέναι τῆι ἐς θάλασσαν ἐκδιδοῖ, πέμπει πλοίοισι ἄλλους τε τοῖσι ἐπίστευε τὴν ἀληθείην ἐρέειν καὶ δὴ καὶ Σκύλακα ἄνδρα Καρυανδέα. οἳ δὲ ὁρμηθέντες ἐκ Κασπατύρου τε πόλιος καὶ τῆς Πακτυικῆς γῆς ἔπλεον κατὰ ποταμὸν πρὸς ἠῶ τε καὶ ἡλίου ἀνατολὰς ἐς θάλασσαν, διὰ θαλάσσης δὲ πρὸς ἑσπέρην πλέοντες τριηκοστῶι μηνὶ ἀπικνέονται ἐς τοῦτον τὸν χῶρον ὅθεν ὁ Αἰγυπτίων βασιλεὺς τοὺς Φοίνικας τοὺς πρότερον εἶπα ἀπέστειλε περιπλώειν Λιβύην.
(ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΩΝ. Μελπομένη, 4,44,1-2)
editiones:Skylax, Fragmentain: Die Fragmente der griechischen Historiker (FGrHist) III C, 709ed. F. Jacobi, Berlin 1923/Leiden 1958Pseudo-Skylax, Periplusin: Geographi Graeci Minores (GGM) I, 15-96ed. C. Müller, Paris 1855-61Pseudo-Skylax, Le Périple du Pont-Euxin.Texte, traduction, commentaire philologique et historiqueScripta Antiqua 8ed. P. Counillon, Bordeaux 2004
